ذهن اکاهی
ذهن آگاهی (به انگلیسی: Mindfulness) (برخی مترجمین واژهتوجه آگاهی را به کار می‌برند) یک فرایند روانشناختیِ آوردن توجه به تجربیات زمان حال بدون قضاوت، یا به عبارتی پرورشآگاهی و هوشیاری با تکیه بر مراقبت و زیر نظر گرفتن توجه در زمان حال بدون قضاوت است. تعریف کوتاه ذهن آگاهی یعنی آگاهی از لحظه است. ذهن آگاهی را می‌توان با روش‌های مختلف مانند مدیتیشن توسعه داد. در دهه‌های اخیر با استفاده از مبانی ذهن آگاهی روش‌های درمانی مختلفی در روانشناسی بالینی و روانپزشکی برای درمان افسردگی، اضطراب،اعتیادو کاهش استرس ابداع شده‌است.
ریشه‌شناسی
ذهن آگاهی ریشه در عهد باستان دارد، و آن را، هم در فرهنگ‌های شرقی (مثل بودائی) و هم در فرهنگ‌های غربی می‌توان یافت. اصطلاح انگلیسی mindfulness ترجمهٔ لغت هندی باستان، ساتی sati است. ساتی (یعنی آگاهی، توجه، و به یاد آوردن):ساتی از زبان پالی است. پالی ار ۲۵۰۰ سال پیش زبان روانشناسی بودائی بوده و ذهن آگاهی آموزه اصلی این مکتب است.
آگاهی: این جنبه‌ای از انسان بودن است که باعث می‌شود شما از تجربه‌های خود آگاه باشید و از آن‌ها خبر داشته باشید. بدون آگاهی، هیچ چیزی برایتان وجود نخواهد داشت.
توجه یا دقت: توجه عبارت است از آگاهی متمرکز. یادگرفتن ذهن‌آگاهی، توانایی شما برای حفظ توجه را افزایش می‌دهد و خواهید توانست، هر جا و هرطور که اراده می‌کنید، توجه خود را متمرکز نگه دارید.
به یاد آوردن: این جنبه از ذهن‌آگاهی در بارهٔ این موضوع است: چگونه می‌توان همیشه به یاد بیاورید که از لحظه‌ای به لحظهٔ دیگر، به تجربه‌های خود توجه کنید. افراد خیلی زود و آسان فراموش می‌کنند که حواس‌جمع باشند.
آگاهی و توجه زیر مجموعه هوشیاری هستند.
اشکال تقویت ذهن آگاهانه
توجه متمرکز یا مراقبه متمرکز (در زبان پالیSamatha):مانند نور لیزر است و به هر پدیده ای تابانده شود آن را روشن می‌کند.
مشاهده پذیرا (در زبان پالی Vipassana) مانند نورافکن (در مقابل نور لیزر) است. بر طیف وسیعی از موضوع‌هایی که در هوشیاری ما پدیدار می شوند نور می تاباند و هریک را جداگانه بررسی می‌کند.
مهرورزیmetta و شفقت ورزیkaruna: کیفیت و صفت آگاهی به‌شمار می‌آیند. افزودن مهربانی، آسایش و آرامش به مراقبه
۱. ذهن آگاهی”پاسخ آرامش” را تحریک می‌کند و باعث می‌شود که بدن خودش را بازیابی کند
دکتر هربرت بنسن از هاروارد گفته است که پاسخ آرامش باعث می شود که قابلیت بدن ما برای بازیابی خود به حداکثر برسد. این پاسخ باعث می شود که سیکل استرس کمتر بشود و در شیمی بدن ما تغییراتی ایجاد شود تا تولید هورمون ها برای برای افزایش سیستم ایمنی بیشتر شود. تمرینات ذهن آگاهی بیماری‌های زیادی کاهش پیدا می‌کند و سلامتی و دوام عمر و و حیات ذهن و بدن بیشتر می شود
۲. ذهن آگاهی باعث کاهش نگرانی از داشتن بیماری می شود
بسیاری از افرادی که مریض می شوند به خاطر عواملفیزیولوژیکی نیست که بیمار می شوند، بلکه به خاطر ترس از بیمار شدن، بیمار می شوند. ذهن آگاهی نگرانی ها و استرس را کم می کند.
۳. ذهن آگاهی ژنهای خطرناک را کم می کند
دیوید میشی در کتاب ذهن آگاهی از شکلات بهتر است” می گوید: ژن ها نقش مهمی در ایجاد بیماری دارند ولی اگر این ژن ها خاموش شوند اتفاق مهمی می افتد. این ژن های خطرناک را ذهن آگاهی خاموش می کند.
همانگونه که جان کابات زین گفته است: شواهد نشان می دهد که وقتی شما با شفقت به خود و بودن در لحظه حال از خود مراقبت کنید انتخاب می کنید که کدام یک از ژن های شما عمل کنند. شفقت به خود و بودن در لحظه حال از عناصر اصلی ذهن آگاهی هستند.
۴. ذهن آگاهی زندگی را معنادار می کند
قسمت مهمی از این که چرا خیلی از مردم زندگی هدفداری ندارند به خاطر این است که آن ها نمی‌دانند چه کسی هستند و چه کار می کنند. ذهن آگاهی روشی ارائه می کند برای این که به فطرت اصلی خود اطلاع پیدا کنیم. وقتی ما فراتر از افکارمان، خود را نگاه کنیم متوجه تمام “منیت ها” (مال من، برای من و…) می شویم.
خود-دلسوزی (به انگلیسی: self-compassion) تعمیم احساس دلسوزی به خود فرد در مواقع شکست، احساس نالایق بودن یا به‌طور کلی در رنج و سختی است. کریستین نف خود-دلسوزی را متشکل از سه مؤلفه اصلی می‌داند: مهربانی به خود، انسانیت مشترک و ذهن آگاهی.
مهربانی با خود: خود-دلسوزی مستلزم محبت نسبت به خود در هنگام مواجهه با درد و کاستی به جای نادیده گرفتن آن یا ناراحت کردن خویش با انتقاد از خود است.
انسانیت مشترک: خود-دلسوزی همچنین شامل قبول این است که درد و رنج و شکست بخشی از تجربه مشترک انسانی است.
ذهن آگاهی: خود-دلسوزی نیازمند در نظر گرفتن یک رویکرد متعادل به احساسات منفی است به طوری که احساسات نه سرکوب و نه بزرگنمایی شوند. افکار منفی و احساسات بدون هیچ مانعی توسط تفکر آگاه درک می‌شوند. ذهن آگاهی یا حضور در لحظه، یک حالت ذهنی پذیرا بدون جانب داری یا قضاوت است که در آن فرد، افکار و احساسات خود را همان گونه که هست، بدون سرکوب یا انکار آن درک می‌کند. به عبارت دیگر، ذهن آگاهی نیازمند آن است که فرد هویت خود را بیش از اندازه در گروی یک پدیده ذهنی یا عاطفی نبیند و خود را با واکنش‌های مقابله جویانه نرنجاند این نوع از پاسخ، مستلزم تمرکز دقیق و بازبینی احساسات منفی است.
