مدیتیشن یا مراقبه (به انگلیسی: Meditation) عملی است که در آن فرد از یک تکنیک – مانند ذهن آگاهی ، یا تمرکز ذهن بر روی یک موضوع ، فکر یا فعالیت خاص – برای آموزش توجه و آگاهی و دستیابی به یک حالت روان و آرام و پایدار ذهنی استفاده می کند.
مدیتیشن به طور کلی فنون و روش تسلط بر ذهن است. در مدیتیشن مهارت‌های مختلف از جمله مهارت تسلط بر ذهن به دست می‌آید. افراد به دلایل دینی و غیر دینی با اهداف مختلف ممکن است مدیتیشن کنند.
بسیاری از آیین‌های مدیتیشن و برخی از دین‌های بزرگ به خصوص ادیان شرقی نظیر هندوئیسم و بوداگرایی روش‌های مدیتیشن را نیز دربرمی‌گیرند. اکثر روش‌های محبوب مدیتیشن ریشهٔ شرقی دارند. از روش‌های معروف مدیتیشن شرقی مراقبه متعال (تی. ام)، ذاذن و ویپاسانا است. در مدیتیشن با تمرکز ذهن و آزاد کردن نیروی چاکرا یا شاکرا به آرامش روحی و جسمی می‌رسند و توانایی کنترل این نیرو را بدست می‌آورند.
مراقبه ممکن است استرس ، اضطراب ، افسردگی و درد را به میزان قابل توجهی کاهش دهد و باعث افزایش آرامش ، درک ،خودانگاره و رفاه شود. تحقیقات برای درک بهتر اثرات مراقبه بر سلامتی (روانشناختی ، عصبی و قلبی عروقی) و سایر قسمت های بدن در حال انجام است.
سه تکنیک رایج مدیتیشن در بسیاری از کشورها، TM، درون‌پویی تنفسی و درون‌پویی تمرکزی می‌باشد:
در TM شما یک کلمه یا صوت ساده (که مانترا نامیده می‌شود) را در طول زمان مدیتیشن با خود تکرار می‌کنید تا افکار خود را متمرکز کنید و به حالت آرامش برسید.
مشاهده دم و بازدم
تمرکز روی زمان حال، قدردانی از افکاری که به سطح می‌آیند و مشاهده آن‌ها بدون قضاوت است
مکاتب مدیتیشن
ذن یکی از مکاتب ماهایانهٔ مذهب بودایی است که ریشهٔ آن به دوران تانگ در چین بازمی‌گردد.در مراقبهٔ ذن ممکن است به غیر از خیره نگری، ابزارهای دیگری مثل کوآن‌ها نیز به کار گرفته شوند. در کتاب «صدای یک دست» و «دروازهٔ بی دروازه»نمونه‌هایی از این کوآن‌ها به چشم می‌خورد.ذن,
اثرات مدیتیشن
TM در سال ۱۹۶۰ هنگامی که ماهاریشی ماهش یوگی آن را به آمریکا برد، عمومی شد. در این زمان، گزارشهایی از یوگی‌ها و استادان مدیتیشن هندی که قادر به دگرگونی در حالات آگاهی و کنترل اعمال بدن مانند فشار خون بودند، به غرب رسید. این موارد جرقه‌هایی برای محققان غربی و کسانی که بر روی روش‌های سلامتی کار می‌کردند – و عده زیادی از مردم -برای شروع تحقیقات دربارهٔ عامل نهانی افزایش سلامتی این تکنیک‌های قدیمی شد. در سال ۱۹۷۵ هنگامی که هربرت بنسن (Herbert Benson)، یکی از پزشکان پرآوازه دانشگاه هاروارد، کتاب مشهور خود به نام «پاسخ آرمیدگی» (Relaxation Response) را منتشر کرد، اعتماد به این تکنیک‌ها بیشتر شد. این کتاب نشان می‌داد که مدیتیشن چگونه توانسته به درمان فشارخون بالا، دردهای مزمن، بیخوابی و بسیاری از بیماری‌های جسمی کمک کند. وموجب شادی روان می‌شود امروزه مدیتیشن به عنوان یک درمان کمکی برای کاهش درد و کنترل استرس پذیرفته شده‌است و در بسیاری از بیمارستانها و مراکز درمانی در سراسر آمریکا آموزش داده شده، با بیماران تمرین می‌شود. مدیتیشن همچنین بخشی از سایر تکنیک‌های ذهن- بدن مانندیوگا، چی گونگ و تایچی می‌باشد که در سالهای اخیر در آمریکا محبوبیت پیداکرده‌اند.
متوقف کردن گفتگوی درونی نقطه مشترک تمام کارهایی است که بینندگان انجام می‌دهند.
